هر شب تنهایی ...
هر شب تنهایی با خدا راز و نیاز کردنهر شب تنهایی ...
هر شب تنهایی با خدا راز و نیاز کردندرباره من
دی کوزه ای از دستی افتاد و شکست
افسوس کنان، بر پاره های کوزه نشست
با خود همی گفت هیهات هیهات
باز از گل ما، سبو می سازد کوزه گر مست
ادامه...
9- تاریخ اسلام / اعطاء فدک به حضرت فاطمه زهرا (س)
بسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«وَ ءَاتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ وَ الْمِسکِینَ وَ ابْنَ السبِیلِ وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذِیراً»
«حق خویشاوند و مسکین و راه مانده را بده، و اسراف و زیاده روى هم مکن .»
قرآن کریم / سوره اسراء / آیه 26
|
چهاردهم ماه ذی الحجّه، بخشیدن مزرعه فدک به حضرت فاطمه الزهرا (س) از سوی حضرت محمّد رسول الله (ص)، سال هفتم هجری قمری
|
«فدک» قریه‌ای است در منطقه حجاز که از آنجا تا مدینه النبی نزدیک به ۱۶۰ کیلومتر راه بود و مزارع و چشمه آبی در خود داشت (1) . در نزدیکی فدک، دژی به نام «شمروخ» وجود داشت که هم اکنون در آنجا روستای بزرگی به نام «حائط» با نخل های فراوان وجود دارد (2) .
بسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«وَ ءَاتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ وَ الْمِسکِینَ وَ ابْنَ السبِیلِ وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذِیراً»
«حق خویشاوند و مسکین و راه مانده را بده، و اسراف و زیاده روى هم مکن .»
قرآن کریم / سوره اسراء / آیه 26
|
چهاردهم ماه ذی الحجّه، بخشیدن مزرعه فدک به حضرت فاطمه الزهرا (س) از سوی حضرت محمّد رسول الله (ص)، سال هفتم هجری قمری
|
«فدک» قریه‌ای است در منطقه حجاز که از آنجا تا مدینه النبی نزدیک به ۱۶۰ کیلومتر راه بود و مزارع و چشمه آبی در خود داشت (1) . در نزدیکی فدک، دژی به نام «شمروخ» وجود داشت که هم اکنون در آنجا روستای بزرگی به نام «حائط» با نخل های فراوان وجود دارد (2) .
تاریخچه
«فدک» در نزدیکی «خیبر» قرار داشت و با توجه به موقعیت استراتژیک خود، نقطه اتکاء یهودیان حجاز به شمار می رفت (3) .
پس از آنکه سپاه اسلام، در سال هفتم هجری، یهودیان را در «خیبر» و «وادی‌القری» و «تیما» شکست داد، برای پایان دادن به قدرت قوم یهود، سفیری به نام «محیط» به نزد «سران فدک» فرستادند . «سران فدک»، صلح و تسلیم را بر جنگ ترجیح دادند و تعهد کردند که هر سال نیمی از محصولات «فدک» را در اختیار حضرت محمّد رسول الله (ص) قرار داده و از این به بعد زیر سلطه اسلام زندگی کنند (4) .
ویژگی و ارزش
«فدک» مملؤ از درختان نخل و چشمه های جوشان بود، زمین های حاصلخیزی داشت و از منابع مهم در آمد در منطقه حجاز محسوب می شد (5) . ارزش درختان نخل این ناحیه در آن زمان با ارزش درختان نخل شهر کوفه در قرن هفتم برابر بود (6) .
بخشش فدک به حضرت فاطمه زهرا (س)
مدارک اهل تسنن
فهرست کتاب های زیر، در شأن نزول آیه 26، سوره اسراء، به انتقال «فدک» از سوی حضرت محمّد رسول الله (ص) به حضرت فاطمه زهرا (س) تصریح می کنند :
1. حاکم حسکانی در کتاب «شواهد التنزیل» (ج۱، صص۴۳۸ و ۴۴۲)
2. کاندهلوی در کتاب «حیاه الصحابه» (ج۲، ص۵۱۹)
3. رازی در کتاب «الجرح و التعدیل» (ج۱، ص۲۵۷)
4. قندوزی در کتاب ینابیع الموده (صص ۱۱۹ و ۴۳۹)
5. خوارزمی در کتاب «مقتل الحسین» (ج۱، ص۷۰)
6. سیوطی در تفسیر خود که از دو صحابی «ابو سعید خدری» و «عبدالله بن عباس» بخشش فدک را متذکر می‌شود. (ج۲، ص۱۵۸ و ج۵، صص۲۷۳_۲۷۴)
7. ابن ابی حاتم در تفسیرش که «ابن تیمیه» آن را خالی از هر حدیث جعلی می‌داند (7) .
8. متقی هندی در کتاب «کنز العمال» (ج۲، ص۱۵۸ و ج۳، ص۷۶۷)
یاقوت حموی
یاقوت حموی در «معجم‌البلدان» چون به کلمه «فدک» می رسد، در توضیح آن، به این بخشش اذعان می کند (8) .
بلاذری و حکایت مأمون عباسی
بلاذری در کتاب خود، سندی از دوران خلافت مأمون عباسی دارد که به این امر تصریح کرده است (9) .
خطبه فدکیه
در خطبه فدکیه، حضرت فاطمه زهرا (س) خطاب به ابوبکر ضمن تصریح بر مالکیت خود بر «فدک» از وی حق خود را مطالبه می کند که متن این خطبه در منابع اهل سنت یافت می شود 10 .
غصب فدک
چند روز پس از واقعه «سقیفه»، ابوبکر اعلام کرد، «فدک» ملک شخصی نیست و نباید در نزد دختر حضرت محمّد رسول الله (ص) بماند . به همین جهت عاملان، مرزعه «فدک» را، غاصبانه از حضرت فاطمه زهرا (س) گرفتند و حضرت فاطمه زهرا (س) ناچار نزد ابوبکر رفت و میان آنان گفتگویی رخ داد :
نوشتار اصلی :
حضرت فاطمه زهرا (س) : ابوبکر! وقتی تو بمیری، ارث تو به چه کسی می رسد ؟
- زنان و فرزندانم .
حضرت فاطمه زهرا (س) : چه شده‌است که حالا تو وارث پیغمبری نه ما ؟
- دختر پیغمبر ! پدرت درهم و دیناری زر و سیم به جا نگذاشته .
حضرت فاطمه زهرا (س) : اما سهم ما از خیبر و صدقه ما از فدک چه می شود ؟
- از پدرت شنیدم که «من تا زنده هستم در این زمین تصرف خواهم کرد و چون مردم مال همه مسلمانان خواهد بود» .
حضرت فاطمه زهرا (س) : ولی پیغمبر در زندگانی خود این مزرعه را به من بخشیده است .
- گواهی داری ؟
حضرت فاطمه زهرا (س) : آری . شوهرم علی (ع) و ام ایمن گواهی می دهند .
- دختر پیغمبر ! می دانی که ام ایمن زن است و گواهی او کامل نیست . باید زنی دیگر هم گواهی دهد . یا مردی را گواه بیاوری (11) .
و بدین ترتیب «فدک»، غاصبانه به تصرّف ابوبکر درآمد؛ اگر چه حضرت فاطمه زهرا (س) به روایت ابوبکر اذعان نکرد و همچنان بر گرفتن عطای خویش از حضرت محمّد رسول الله (ص) پای فشاری به خرج می داد .
حدیث جعلی ارث نبردن پیامبران
بسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«وَ إِنى خِفْت الْمَوَلىَ مِن وَرَاءِى وَ کانَتِ امْرَأَتى عَاقِراً فَهَب لى مِن لَّدُنک وَلِیًّا»
«من از بعد خویش از وارثانم بیم دارم، و زنم نازا است مرا از نزد خود فرزندى عطا کن .»
«یَرِثُنى وَ یَرِث مِنْ ءَالِ یَعْقُوب وَ اجْعَلْهُ رَب رَضِیًّا»
«تا از من و از خاندان یعقوب ارث ببرد ، و پروردگارا ! او را پسندیده گردان .»
قرآن کریم / سوره مریم (س) / آیات 5 و 6
بسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«وَ وَرِث سلَیْمَنُ دَاوُدَ وَ قَالَ یَأَیُّهَا النَّاس عُلِّمْنَا مَنطِقَ الطیرِ وَ أُوتِینَا مِن کلِّ شىْءٍ إِنَّ هَذَا لهَُوَ الْفَضلُ الْمُبِینُ»
«و سلیمان وارث داوود شد و گفت : اى مردم به ما زبان پرندگان تعلیم داده شده و همه چیزمان دادهاند که این برترى آشکارى است .»
قرآن کریم / سوره نمل / آیه 16
به گفته دانشمندان اهل سنت، تنها ابوبکر ادعا می کند که این روایت را از پیامبر شنیده‌است (12)، از این رو مورد مخالفت عده ای قرار می گیرد :
اهل بیت
برخلاف پافشاری ابوبکر برشنیدن این حدیث از حضرت محمّد رسول الله (ص) که : «از ما پیامبران ارث بُرده نمی شود»؛ اهل بیت طهارت و عصمت (ع) به مخالفت با آن پرداخته و وجود چنین حدیثی را زیر سؤال بردند (13) . کار بدان جا می‌کشد که حتی عمر به این موضوع اذعان می‌کند که علی بن ابی طالب و عباس عموی پیامبر، ابوبکر را دروغگو می دانستند (14) .
جمعی از همسران پیامبر
غیر از اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، و عباس عموی حضرت محمّد رسول الله (ص)، تعدادی از همسران پیامبر نیز به ابوبکر، به خاطر نسبت دادن این حدیث اعتراض می کنند (15) .
دانشمندان اهل سنت
مفسران اهل سنت از جمله فخر رازی، جارالله زمخشری، طبری و بیضاوی در تفسیر آیات مربوط به ارث پیامبرانی چون حضرت داوود (ع)، حضرت ذکریا (ع) ، حضرت یحیی(ع) و حضرت سلیمان (ع)، ضمن تأکید بر مادی بودن این ارثیه ها، سخن ابوبکر را نقض کرده‌اند (16) .
رابطهٔ غصب فدک و خلافت ابوبکر
امام معتزلی می‌گوید از یکی از اساتید عالی مقام مدرسه غربی بغداد به نام «علی بن فارقی» پرسیدم :
آیا حضرت فاطمه زهرا (س) که نسبت به فدک ادعا داشت، راستگو بود ؟
استاد بغداد : بلی .
امام معتزلی : پس چرا ابوبکر فدک را به وی نداد، در حالی که می دانست حضرت فاطمه زهرا (س) راست می گوید ؟
استاد بغداد ضمن تبسم گفت : «اگر در آن روز ابوبکر فاطمه را به مجرد ادعایش تأیید کرده و فدک را به او می‌داد، روز دیگر می آمد و می گفت : خلافت مال شوهرم است و بدین طریق ابوبکر را از مقامش معزول می داشت ... »
امام معتزلی پس از نقل نظر استاد آنگاه خودش چنین می گوید : و این گفتار حقیقت دارد (17) .
پانویس
1- معجم البلدان، ج 4، ص 238 / مراصد الاطلاع، ج3، ص 1020 / لسان العرب، ابن منظور، ج 10، ص 437
2- معجم معالم الحجاز (الحائط)، ج2، ص 205 و 206 و (فدک)، ج 7، ص 23
3- مراصد الاطلاع، فدک
4- تاریخ طبری، ج۲، ص۳۰۲و۳۰۳ / فتوح البلدان، ابوالحسن بلاذری، ص۴۲/ السقیفة و فدک، ابوبکر احمدبن عبدالعزیز جوهری، ص۹۷
5-لسان‌العرب، ج۱، ص۴۳۷/ معجم البلدان، ج۴، ص۲۳۸
6- شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۶، ص۲۳۶
7- منهاج السنه، ج 7، ص 13
8- معجم البلدان، ج۴، ص۲۳۸
9- فتوح البلدان، ج۲، ص۴۶
10- فتوح البلدان، ج۱، ص۳۵ / المغانم المطالبه، ص ۳۱۲ /عمده الاخبار، ص۳۹۴ / وفاءالوفاء، ج۳، ص۹۹۹ / معجم البلدان ج۴، ص۲۳۸
11- فتوح البلدان، ج۱، ص۳۶/ انساب الاشراف، ص۵۱۹
12- تاریخ الخلفا(سیوطی)، ص۸۶ / الصواعق المحرقه(ابن حجر)، ص۱۹ / شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید شافعی، ج۱۶، ص۲۲۷ و ص ۲۴۵
13- طبقات ابن سعد، ج۲، ص۳۱۵ / مسند فاطمه(سیوطی)، ص۳۳ (چاب الکتب الثقافیه) / کنزالعمال، ج۵، ص۳۶۵
14- صحیح مسلم(الجهاد و السیر)، ج۵، ص۱۵۱_۱۵۳
15- انساب الاشراف، ج۱، ص۵۲۰ / فتوح البلدان، ج۱، ص۳۴۷
16- تفسیر الجامع لأحکام القرآن(قرطبی)، ج۱۱، ص۷۸ / تفسیر کبیر، ج۲۴، ص۱۸۶ / تفسیر کشاف زمخشری، ج۴، ص۹۱(چاپ دارالکتاب العربی، لبنان) / ربیع الأبرار زمخشری، باب ۲۹ /انوار التنزیل، ج۲، ص۳۰۹ / تفسیر طبری، ج۸، ص۳۰۸
17- شرح ابن ابی‌الحدید، ج ۱۶، ص ۲۸۴
برگرفته از سایت ویکی پدیا، با تلخیص و تصرّف و ویرایش ... منیژه شهرابی
