هر شب تنهایی ...
هر شب تنهایی با خدا راز و نیاز کردنهر شب تنهایی ...
هر شب تنهایی با خدا راز و نیاز کردندرباره من
دی کوزه ای از دستی افتاد و شکست
افسوس کنان، بر پاره های کوزه نشست
با خود همی گفت هیهات هیهات
باز از گل ما، سبو می سازد کوزه گر مست
ادامه...
4- مقاله مذهبی / روز «دحوالارض»
بسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«وَ الأَرْض بَعْدَ ذَلِک دَحَاتَا»
«و زمین را پس از آن بگسترانید .»
قرآن کریم / سوره نازعات / آیه 30
«دحوالارض» چه روزی است ؟
«دَحو» به معنای گسترش است و برخی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محلِ اصلی اش تفسیر کرده اند. منظور از دحوالارض (گسترده شدن زمین) این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابیِ نخستین فراگرفته بود، این آب ها، به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند .
بسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«وَ الأَرْض بَعْدَ ذَلِک دَحَاتَا»
«و زمین را پس از آن بگسترانید .»
قرآن کریم / سوره نازعات / آیه 30
«دحوالارض» چه روزی است ؟
«دَحو» به معنای گسترش است و برخی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محلِ اصلی اش تفسیر کرده اند. منظور از دحوالارض (گسترده شدن زمین) این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابیِ نخستین فراگرفته بود، این آب ها، به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند .
از سوی دیگر، زمین در آغاز به صورت پستی ها و بلندی ها یا شیب های تند و غیرقابل سکونت بود، بعدها باران های سیلابی مداوم باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره ها گستردند، اندک اندک زمین هایِ مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع پدید آمد، مجموع این گسترده شدن، «دَحو الارض» نام گذاری می شود .
خداوند عزّ و جلّ در چندین آیه از سوره های قرآن کریم، به مسئلۀ گستردن زمین اشاره می کند که از آن جمله، آیه 30، سوره نازعات که اصطلاح «دحو» بطور صریح در آن بیان شده است .
همچنین در آیه 22 سوره بقره، می فرماید : خداوندی که برای شما زمین را فرش کرد :
بسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«الَّذِى جَعَلَ لَکُمُ الأَرْض فِرَشاً وَ السمَاءَ بِنَاءً وَ أَنزَلَ مِنَ السمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَتِ رِزْقاً لَّکُمْ فَلا تجْعَلُوا للَّهِ أَندَاداً وَ أَنتُمْ تَعْلَمُونَ»
«خدائی که براى شما زمین را فرشى و آسمان را بنائى کرد و از آسمان آبى فرود آورده با آن میوه ها براى روزى شما پدید کرد، پس شما با اینکه علم دارید براى خدا همتا مگیرید .»
و در آیه 6، سوره شمس، به زمین سوگند می خورد و آنکه، زمین را بگسترد :
بسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«وَ الأَرْضِ وَ مَا طحَاتَا»
«و سوگند به زمین وآنکه آن را بگسترد .»
بنا به روایات معتبر، آنجایی که خانه «کعبه» است، ابتدا خشک شده، و این خشکی گسترده شده و به صورت کنونی درآمده است و بنا به همین روایات، این تاریخ، 25 ذی القعده بوده و همانطور که خداوند حکیم در قرآن کریم فرموده است که از روزی که آسمان ها و زمین را خلق کرده، عدد ماه ها، 12 تا بوده که از میان 4 ماه آن، ماه حرام بوده است :
«إِنَّ عِدَّةَ الشهُورِ عِندَ اللَّهِ اثْنَا عَشرَ شهْراً فى کتَبِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السمَوَتِ وَ الأَرْض مِنهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذَلِک الدِّینُ الْقَیِّمُ فَلا تَظلِمُوا فِیهِنَّ أَنفُسکمْ وَ قَتِلُوا الْمُشرِکینَ کافَّةً کمَا یُقَتِلُونَکُمْ کافَّةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ»
«به درستى که عدد ماه ها، نزد خدا دوازده ماه است، در همان روزى که آسمان ها و زمین را آفرید، درکتاب او چنین بوده، از این دوازده ماه چهار ماه حرام است، و این است دستور دین استوار و محکم، پس در این چهار ماه، به حق خود و یکدیگر ظلم و تعدّی مکنید، و متفقاً همه با همه مشرکین کارزار کنید، چنان که مشرکین، همگی با هم، با شما به جنگ و خصومت برمی خیزند و بدانید که خدا با پرهیزکاران است .»
«إِنَّمَا النَّسىءُ زِیَادَةٌ فى الْکفْرِ یُضلُّ بِهِ الَّذِینَ کَفَرُوا یحِلُّونَهُ عَاماً وَ یحَرِّمُونَهُ عَاماً لِّیُوَاطِئُوا عِدَّةَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ فَیُحِلُّوا مَا حَرَّمَ اللَّهُ زُیِّنَ لَهُمْ سوءُ أَعْمَلِهِمْ وَ اللَّهُ لا یَهْدِى الْقَوْمَ الْکفِرِینَ»
«نسىء* افزایش در کُفر است که تا کافران را به جهل و گمراهی کشند، سالی ماه حرام را حلال می شمردند و سال دیگر حرام ، تا بدین وسیله، عدد ماه هایی را که خداوند حرام کرده، پایمال نمایند و حرام خدا را حلال گردانند . اعمال زشت اینان، در نظرشان زیبا جلوه نمود و خداوند هرگز کافران را هدایت نخواهد کرد .»
قرآن کریم / سوره توبه / آیات 36 و 37
البته دانشمندان علم زمین شناسی، معتقد هستند که همۀ قارّه ها، اول یک دست بودند، و به مرور زمان، از هم جدا شدند . طبق چنین نظریه ای – در حال حاضر امکان دسترسی به نقشۀ آن میّسر نیست – در چنین شرایطی، خانۀ «کعبه»، دقیقاً در مرکز این خشکی قرار دارد .
اعمال روز «دحوالارض»
روز «دحوالارض»، روزى است که رحمت خدا در آن منتشر گردیده و از براى عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیارى است . شب و روز «دحوالارض»، نمازها و ادعیه مخصوصی دارد که کیفیت آنها در کتاب «مفاتیح الجنان» مرحوم شیخ عباس قمی (ره) آمده که بعضی از آن به شرح ذیل است :
1- روزه
روز «دحوالارض» از چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه گرفتن، ممتاز است و
در روایتى آمده است که روزهاش مثل روزه هفتاد سال است؛ و در روایت دیگر کَفاره
هفتاد سال است و هر که این روز را روزه بدارد و شبش را به عبادت به سر آورد، از
براى او عبادت صد سال نوشته شود؛ و هر چه در میان آسمان و زمین وجود دارد، براى
کسی که در این روز، روزهدار باشد، استغفار می کنند .
2- نماز
نمازى که در کتب شیعه قمیین روایت شده، و آن دو رکعت است در وقت چاشت در هر رکعت
بعد از حمد پنج مرتبه سوره «والشمس» بخواند و بعد از سلام نماز بخواند : «لاحَوْلَ
وَ لاقُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»، پس دعا کند و بخواند «یَا
مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ
دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ
عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ» .
3- دعا
دعای روز دحو الارض
اللَّهُمَّدَاحِیَ الْکَعْبَةِ ؛ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ
وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ ؛ وَ کَاشِفَ کُلِّ
کُرْبَةٍ
أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ أَیَّامِکَ الَّتِی أَعْظَمْت َحَقَّهَا
وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا؛ وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً
وَ إِلَیْکَ ذَرِیعَةً ؛ وَ بِرَحْمَتِکَ الْوَسِیعَةِ
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ الْمُنْتَجَبِ
فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یَوْمَ التَّلاقِ
فَاتِقِ کُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَی کُلِّ حَقٍّ
وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِالْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ
دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَالنَّارِ
وَ أَعْطِنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِکَ الْمَخْزُونِ
غَیْرَمَقْطُوعٍ وَ لامَمْنُوعٍ
تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَالْأَوْبَةِ
یَا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکْرَمَ مَرْجُوٍّ
یَا کَفِیُّ یَا وَفِیُّ ؛ یَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِیٌّ
الْطُفْ لِی بِلُطْفِکَ وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِکَ
وَأَیِّدْنِی بِنَصْرِکَ وَ لا تُنْسِنِی کَرِیمَ ذِکْرِکَ بِوُلاةِ أَمْرِکَ
وَحَفَظَةِ سِرِّکَ وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ
إِلَی یَوْمِ الْحَشْرِوَ النَّشْرِ
وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیَاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی
وَ حُلُولِرَمْسِی وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی
اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِیعَلَی طُولِ الْبِلَی إِذَا حَلَلْتُ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَی
وَ نَسِیَنِیَالنَّاسُونَ مِنَ الْوَرَی وَ أَحْلِلْنِی دَارَ الْمُقَامَةِ
وَ بَوِّئْنِیمَنْزِلَ الْکَرَامَةِ وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیَائِکَ
وَ أَهْلِاجْتِبَائِکَ وَ اصْطِفَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی لِقَائِکَ
وَ ارْزُقْنِی حُسْنَالْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ
اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ
وَ اسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیّا سَائِغا هَنِیئا
لا أَظْمَأُ بَعْدَهُوَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ
وَ اجْعَلْهُ لِی خَیْرَ زَادٍ وَأَوْفَی مِیعَادٍ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ
اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَةَالْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ
وَ بِحُقُوقِ َوْلِیَائِکَالْمُسْتَأْثِرِینَ
اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِکْ أَشْیَاعَهُم ْوَ عَامِلَهُمْ
وَ عَجِّلْ مَهَالِکَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِکَهُمْ
وَ ضَیِّقْعَلَیْهِمْ مَسَالِکَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکَهُمْ
اللَّهُمَّ وَعَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیَائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْبِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ
وَ اجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِکَ فِیأَعْدَائِکَ مُؤْتَمِرا
اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَةِ النَّصْرِ وَ بِمَاأَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ
مُنْتَقِما لَکَ حَتَّیتَرْضَی وَ یَعُودَ دِینُکَ بِهِ
وَ عَلَی یَدَیْهِ جَدِیدا غَضّا وَ یَمْحَضَالْحَقَّ مَحْضا
وَ یَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَی جَمِیعِ آبَائِهِ
وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ
وَ ابْعَثْنَا فِیکَرَّتِهِ حَتَّی نَکُونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ
اللَّهُمَّ أَدْرِکْبِنَا قِیَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیَّامَهُ
و صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَارْدُدْ إِلَیْنَا سَلامَهُ
وَ السَّلامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُاللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
4- دیگر اعمال
غسل کردن و خواندن زیارت حضرت امام رضا (ع) است .
- در کتاب شریف «المراقبات» روایت است که حضرت امام علی بن موسی الرضا (ع) فرموده اند که در شب بیست و پنجم ماه ذى القعده حضرت ابراهیم (ع) و حضرت عیسى (ع) متولد شده اند .
- در این روز، حضرت محمّد رسول الله (ص)، به قصد حجة الوداع از مدینه با یکصد و چهار هزار یا یکصد و بیست و چهار هزار و حضرت فاطمه الزهراء (ع) و تمامى اهل بیت خود از راه شجره به شهر مکّه معظمه عزیمت نمودند .
- در این روز، در سال 200 هجری قمری، حضرت امام علی بن موسی الرضا (ع)، سفر تاریخی خود را از مدینه به سوی مرو (خراسان) آغاز می کنند .
- از روایات معتبر اینکه، حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) به اَمر خداوند عزّ و جلّ، در چنین روزی، قیام خواهند نمود، ان شاء الله تعالی (1) .
--------------------------
* نسی، یعنی ماهی را تبدیل کردن به ماه دیگر، و حکم ماه حرامی را در هر سه سال، ده روز به ماه متأخر انداختن، که بدعت زمان جاهلیت بود . ماه های حرام در نزد خداوند : محرم، رجب، ذی القعده، ذی الحجه است .
مردم عربستان : تقریباً یک ششم مردم عربستان، شهرنشین بودند که بیشتر در نواحی جنوب (یمن، عدن، و حضرموت) و در قسمت شمالی و شمال غربی (حیره و غسّان) به سرمی بردند و در حجاز هم سه شهر (مکّه، یثرب، و طائف) وجود داشت .
دیگر ساکنین عربستان، اعراب صحرانشین و بیابان گرد بودند و بطورکلی شهرنشینان عرب هم، خمیرمایۀ اخلاق و روحیات خود را از صحرانشینان و نظام قبیله ای گرفته بودند .
چهارماهی که خداوند آن را حرام اعلام کرده بود و در آیین حضرت ابراهیم (ع) و حضرت اسماعیل (ع)، برای اعرابِ عربستان وضع شده بود، ماه های : محرم - رجب – ذی القعده – ذی الحجه بود و اگر در این ماه ها، جنگی بین آنها رُخ می داد، به آن «حرب الفجار» می گفتند .
معمولاً، در ماه هایی که در آن جنگ حرام بود، بازارهای سنتی برگزار می شد و پرستشگاه ها، بخصوص کعبه، رونق می گرفت و جلسات شعرخوانی برگزار می شد و به قول معروف : «سیر و سیاحت و زیارت و تجارت، همگی در کنار هم بود .»
اما در محاسبۀ ایام ماه های حرام، که اغلب به مناسبت فصول مختلف سال خورشیدی، تغییراتی می کرد و گاه بازار تجارت آنها را کِساد می کرد، (بازار تجارت برای اعراب، یعنی شریان زندگی، با توجه به شرایط آب و هوایی عربستان، که رونق کشاورزی نداشت، و اعراب نیز از صنعت بی بهره بودند، و برای آنها فقط این تجارت بود که جریان زندگی و ادامۀ حیات آنها را رونق می داد)، به همین دلیل، اعراب، بدعتی در این ماه های حرام گذاشتند و آن اینکه به دلخواه خود، و بنا به مقتضیات زمان، جاهای ماه های حرام را تغییر می دادند، که به آن «نسی» می گویند (2) .
1- منابع این قسمت : شیعه نیوز / سایت تبیان / سایت حوزه
2- منبع این قسمت : کتاب محمد خاتم پیغمبران (ص)، انتشارات حسینه ارشاد، بخشی از مقاله جهان در عصر بعثث
با دخل و تصرّف و ویرایش ... منیژه شهرابی
